Czy przyznajemy się do własnego strachu?
Dla wielu z nas jest to temat wstydliwy… Częściej mężczyźni wstydzą się przyznać do tego, że czegoś się boją, żeby nie wyjść na tak zwanych mięczaków. Odwaga jest powszechnie cenionym atutem, a fakt, że ktoś się czegoś boi, może w oczach społeczeństwa ją negować. Jednak prawda jest taka, że nawet najodważniejszy człowiek na świecie boi się czegoś, a prawdziwa odwaga nie polega na tym, żeby się nie bać, ale żeby ten strach jakoś pokonać, oswoić.
Strachy i lęki dotykają wiele dyscyplin naszego życia i dotyczyły ludzi już od samego początku. Chociaż nasi przodkowie umieli sobie dobrze radzić z zabijaniem dzikiej zwierzyny, to nie znaczy, że już wtedy nie ogarniało ich dobrze nam znane poczucie strachu. Jeśli zapytać ludzi o to, czego się boją, jedni powiedzą o pająkach, szczurach i ciemności, a inni o śmierci, samotności i braku miłości. Także strach można pojmować w wielu kategoriach. I chociaż kojarzy się on nam bardzo niemiło, to jest potrzebny, ponieważ często ostrzega przed zbliżającym się niebezpieczeństwem.
Czy strach może być niebezpieczny?
Chwilami może, gdyż wywołuje w nas gwałtowne reakcje, które czasem są nieprzewidywalne i nieracjonalne. Pod wpływem strachu o własne życie niektórzy byliby w stanie nawet zabić człowieka, czego nie zrobiliby w stanie relaksu. Strach to silne emocjonalne napięcie, a jego objawy mogą być czasem podobne jak przy silnym stresie. Tyle że stres na ogół wprawia nas w niemoc, a strach może powodować, że gwałtownie działamy. Opcje są zawsze dwie: ucieczka lub walka. Kiedy ktoś śpiąc spokojnie w nocy, słyszy, pomimo że jest w domu sam, że ktoś chodzi po kuchni, może albo schować się do szafy i udawać, że go nie ma, albo też udać się na poszukiwania potencjalnego złodzieja… co jest bardziej niebezpieczne, ale też skuteczniejsze, aby uchronić się przed ewentualną kradzieżą. Strach jest cechą pierwotną, pomagał naszym przodkom w instynkcie przetrwania. Pomagał zmobilizować się do walki lub ucieczki. Obecnie też może być mobilizujący… Na przykład strach przed karą może zmusić wielu ludzi do wykonania jakiegoś zadania. A co ze strachem przed przytyciem, który wiele kobiet zniechęca do jedzenia tłustych potraw? Także jak widzimy, nie jest tylko zły... Gdyby studenci w ogóle nie obawiali się oblania sesji, nie mobilizowaliby się tak bardzo do nauki. Zaś strach przed uzależnieniem od narkotyków może powstrzymać przed sięgnięciem po nie.
Strach ma wielkie oczy...
...jak mówi stare przysłowie. Także coś, co wydaje się nam straszne, wcale nie musi takie okazać się w rzeczywistości. Weźmy na przykład nieśmiałego chłopca, któremu podoba się piękna dziewczyna... oczywiście boi się do niej zagadać, ale czy słusznie? W większości przypadków okaże się, że dziewczyna nie gryzie, a nawet może być całkiem sympatyczna. Wielu z artystów, muzyków czy aktorów, na początku swojej kariery zmagało się z lękiem przed publicznymi występami, ale nauczywszy się z nim sobie radzić, pokochali to, czego się bali i osiągnęli sukces. Wiąże się też z tym inne przysłowie, mianowicie: nie taki diabeł straszny, jak go malują. Strach jest całkiem w porządku, kiedy nie on włada nami, ale my nim.
Jednym z naszych lęków jest ten przed umarłymi osobami. Oto dlaczego samotna wycieczka nocą po cmentarzu może przyprawiać o dreszczyk emocji. Dusze umarłych błądzące pomiędzy ziemią a niebem faktycznie mogą dawać o sobie znaki. Osoby wierzące są bardziej skłonne wierzyć w tego rodzaju zjawy i tego doświadczać... Nie chodzi tutaj o ducha w prześcieradle, ale o dziwny niepokój, poczucie istnienia niewidzialnej osoby, czy różne namacalne znaki. Ale nawet ateiści straszą się tego rodzaju rzeczami... W końcu nikt nie może być pewny, czy nie istnieje świat pozamaterialny i zjawiska paranormalne.
Strach jest jednym z tych uczuć, które poznajemy już w bardzo wczesnym dzieciństwie. Na początku naszego życia nie zdajemy sobie sprawy z prawdziwych zagrożeń, a boimy się na przykład ciemności, głośnych maszyn, pająków. W miarę upływu lat te rzeczy już nie są dla nas straszne, a zaczynają być zupełnie inne, z którymi trudniej sobie poradzić, jak wojny, przestępstwa, choroby czy śmierć. Jednak o ile przeżywanie strachu jest całkowicie normalne, w psychologii mówi się również o fobiach, czyli takich uporczywych i pojawiających się regularnie lękach przed rzeczami, które na ogół nie są niebezpieczne. Fobii wyróżnionych zostało mnóstwo, niektóre z nich to na przykład agorafobia, czyli lęk przed przebywaniem samemu w miejscach publicznych, demofobia – lęk przed tłumem, czy klaustrofobia – lęk przed zamkniętymi i ciasnymi pomieszczeniami. Fobie znacznie utrudniają życie w społeczeństwie i wymagają specjalistycznego leczenia.
Pokonać strach
Oglądamy wiele filmów, w których występują odważni, niemal heroiczni bohaterowie. Jednak czy tak jest też w naszym codziennym życiu? Czy faktycznie przeciętny mężczyzna nie wahałby się obronić zaatakowanej kobiety? Ale nie chodzi tylko o wielkie czyny. Prawdziwa odwaga kryje się też w rzeczach małych. Na przykład podniesienie z ulicy brzydko ubranego, śmierdzącego człowieka, wymaga zmierzenia się z lękiem odnośnie tego, co pomyślą ludzie. Również odwagi wymaga wyrażanie swoich poglądów w gronie osób o zupełnie przeciwnych. W takim przypadku nie boimy się może bezpośrednio o własne życie, ale o to, by nie zostać wyśmianymi, skrytykowanymi, czy odrzuconymi przez resztę grupy. Pokonanie strachu zawsze wiąże się z pewnym ryzykiem. Ale że kto nie ryzykuje – ten nie ma, dlatego też warto próbować pokonywać strach, bo jak mawiają: do odważnych świat należy.
