Cykoria – wartości odżywcze, właściwości, zastosowanie

Charakterystyka cykorii

Cykoria należy do rodziny astrowatych i jest rośliną zimową, co oznacza, że w sprzedaży jest dostępna mniej więcej od listopada do kwietnia. Znana jest od starożytności, gdzie była wykorzystywana w celu oczyszczenia organizmu. Wraz z wzrostem popularności cykorii zaczęto również uprawiać jej różne odmiany. Cykoria rośnie zazwyczaj w umiarkowanie ciepłych strefach Europy, Azji oraz Afryki.

Obecnie najbardziej znanymi rodzajami są:
– cykoria sałatkowa,
– cykoria korzeniowa,
– cykoria korzeniowa biała.

Cykoria zbudowana jest z dużego korzenia oraz wielu kruchych liści. Cechą charakterystyczną cykorii jest jej lekko gorzki smak, który zawdzięcza zawartości laktucyny oraz laktukopikryny. Co ciekawe, oprócz głąba wszystkie części cykorii są jadalne.

Jakie wartości odżywcze ma cykoria?

W zależności od odmiany cykoria dostarcza do organizmu wartości odżywczych w nieco zmiennych proporcjach. Niemniej jednak każda z nich charakteryzuje się bardzo niską zawartością energii oraz wysoką zawartością witamin i składników mineralnych. Poniższa tabela przedstawia wartości odżywcze odmiany endywia.

Opracowanie własne na podstawie: Basic Report: Endive, raw, USDA National Nutrient Database, ndb.nal.usda.gov (29.01.2018).

Jak wynika z powyższej tabeli, cykoria bez względu na odmianę doskonale uzupełnia ubytki składników odżywczych w organizmie, głównie fosforu, żelaza, cynku, magnezu, wapnia czy potasu oraz witamin, takich jak witamina C, witaminy z grupy B oraz kwas foliowy.

Cykoria i jej właściwości zdrowotne

W zależności od odmiany cykoria posiada odmienne właściwości zdrowotne, między innymi:
– pomaga w leczeniu zaparć oraz poprawia perystaltykę jelit dzięki dużej zawartości błonnika,
– posiada dużą zawartość kwasu foliowego, przez co jej spożywanie jest polecane kobietom planującym ciążę oraz ciężarnym,
– jest naturalnym prebiotykiem dzięki zawartości inuliny,
– wykazuje działanie obniżające ciśnienie krwi,
– wykazuje działanie moczopędne, dzięki czemu wspomaga usuwanie toksyn z organizmu,
– dzięki zawartości laktucyny oraz laktukopiryny wykazuje działanie stymulujące wątrobę do wydzielania żółci oraz żołądek do wydzielania soku żołądkowego, przez co wpływa na ogólną poprawę procesów trawienia,
– pobudza apetyt,
– jest pomocna w leczeniu bezsenności,
– pomaga w leczeniu stanów zapalnych, trądziku oraz łuszczycy,
– może przyczyniać się do zmniejszenia ciśnienia tętniczego krwi,
– pozytywnie wpływa na wygląd skóry, poprawia jej koloryt oraz działa odmładzająco dzięki zawartości antyoksydantów,
– pomaga w walce z cellulitem,
– dzięki dużej zawartości witamin oraz składników mineralnych wykazuje działanie antynowotworowe,
– wykazuje działanie uspokajające,
– pomaga oczyszczać krew z toksyn,
– pobudza łaknienie, przez co jej spożywanie poleca się chorym na anoreksję.

Jak stosować cykorię?

Ekstrakt pozyskiwany z cykorii może być stosowany w celu stabilizowania poziomu cukru we krwi, głównie u diabetyków. Cykoria powszechnie stosowana jest również do produkcji bezkofeinowej kawy. Jej przygotowanie polega na wysuszeniu korzenia cykorii, uprażeniu, a następnie rozdrobnieniu na proszek. Tak przygotowana charakteryzuje się mocnym aromatem oraz smakiem, nie zawiera natomiast kofeiny, dzięki czemu ułatwia zasypianie. Spożywanie cykorii zaleca się również na surowo jako dodatek do sałatek, surówek i przystawek oraz na ciepło do zup oraz dań głównych.

Korzyści wynikające z zastąpienia zwykłej kawy kawą z cykorii

W okresach niedoborów żywności cykoria znalazła swoje zastosowanie jako zamiennik standardowej kawy. Napar niej przygotowywany jest znacznie zdrowszy niż zwykła kawa. Dzięki dużej zawartości błonnika napar z cykorii skutecznie przyspiesza przemianę materii oraz wspomaga spalanie tłuszczu. Bez wątpienia jest to więc zdrowszy substytut standardowej kawy. Istnieje jednak grono osób, którym nie odpowiada smak naparu z cykorii lub po prostu do pobudzenia niezbędna jest im dawka kofeiny. W tym celu zaleca się stosowanie mieszanki kawy naturalnej oraz kawy z cykorii. Tak sporządzony napój zawiera w swoim składzie kofeinę, a oprócz tego dostarcza wielu cennych mikroelementów, które naturalna kawa wypłukuje z organizmu. Na rynku dostępnych jest wiele mieszanek, warto więc zwracać uwagę, czy obok kawy naturalnej oraz cykorii nie znajdują się w nich inne substancje dodatkowe. Najlepiej jednak sporządzić mieszankę samodzielnie, wówczas mamy pewność, co dokładnie się w niej znajduje.

Jaką cykorię najlepiej wybrać?

Przy wyborze odpowiedniej cykorii warto kierować się jej kolorem. Najlepiej wybrać taką o jak najbielszej główce. Zzieleniałe liście często są gorzkie, zmieniają swoją barwę pod wpływem promieni słonecznych. Cykoria jest bowiem warzywem uprawianym bez dostępu do światła dziennego, dzięki czemu zawdzięcza swój wyjątkowy smak oraz kolor. Warto wybierać również jak najmniejsze główki cykorii, wówczas jest ona najsmaczniejsza oraz najdelikatniejsza. Cykorię najlepiej również kupować w okresie zimowym, na przełomie listopada i kwietnia. Wówczas mamy pewność, że jest ona świeża i zawiera wysoką zawartości witamin i mikroelementów.

Pomysły na sałatki z cykorią

Cykoria może być spożywana na wiele sposobów. Największą wartością odżywczą charakteryzują się jednak surowe liście.

Oto kilka ciekawych kompozycji, które świetnie sprawdzają się jako dodatek do dań obiadowych lub samodzielny posiłek:
– cykoria, seler naciowy, jabłko, szczypiorek, sos miodowo-musztardowy,
– cykoria, kiwi, płatki migdałów, sos winegret,
– cykoria, ricotta, pomidorki koktajlowe, pestki dyni,
– cykoria, pomarańcza, winogrona czerwone, winogrona białe, seler naciowy, cebula czerwona.

To jednak zaledwie garstka z tego, co można przygotować z cykorii. Warto poznać jej smak i nauczyć się eksperymentować w kuchni, ponieważ jest ona rośliną, która wielokrotnie może nas zaskoczyć.

Sabina Bachleda-Szeliga

Dietetyk kliniczny

Bibliografia
Endive, raw, NBCA National Nutrient Database (29.01.2018).
Kołożyn-Krajewska D., Sikora T., Towaroznawstwo żywności, Warszawa 2004.
Burnie G., Botanica, Rośliny ogrodowe, Könemann 2005.