Torbiel skórzasta jajnika – co to takiego?
Artykuł rozpoczniemy od torbieli skórzastej, która jest de facto wynikiem innego nowotworu łagodnego, o jakże wdzięcznej nazwie potworniaka dojrzałego. Skórzasta torbiel, zwana również dermatoidalną, zwykle dotyczy młodych kobiet i zazwyczaj rozwija się w okresie czwartego tygodnia ciąży. Na wysokości zawiązków jajników część komórek ulega procesowi dojrzewania do postaci prawidłowych komórek jajowych. Z niewielkim wyjątkiem część z nich może ulec zmianom kancerogennym, czego efektem jest wykształcenie się struktur o zupełnie innym typie. Wielopotencjalność struktury, będąca zdolnością komórek do zróżnicowanej funkcjonalności, tłumaczy zawartość, jaką niekiedy można znaleźć we wnętrzu skórzastych torbieli, jak np. część uzębienia, fragmenty gruczołów wydzielniczych bądź elementy owłosienia.
Objawy i rozpoznanie
Torbiele dermatoidalne w większości przypadków są wykrywane przypadkowo, zwykle w trakcie badania USG macicy. Bardzo rzadko zmiany torbielowate mogą powodować pojawienie się objawów, które w dyskretny sposób informują o ich występowaniu, jak np. niekontrolowane i nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych lub silne dolegliwości bólowe w okolicach podbrzusza. Co do samego wyglądu torbieli, najczęściej jest to struktura przypominająca otorebkowanego guza, zazwyczaj wypełnionego żółtą masą i wspomnianymi już elementami różnych struktur.
Niemniej jednak skórzaste torbiele posiadają swoistą "grupę objawów", które zwykle są zgłaszane przez młode pacjentki. Oprócz wspomnianych już dolegliwości bólowych i śródcyklicznego krwawienia, torbiel skórzasta niejednokrotnie może wywołać dolegliwości wskazujące na zaburzenie komfortu śródbrzusznego. Przykładami mogą być nudności połączone z wymiotami, a także niestrawność i trudna do opanowania zgaga. Warto też pamiętać, że stan kliniczny pacjenta informuje nas o aktualnej kondycji torbieli. Co to oznacza? Rozwinięcie się wysokich stanów gorączkowych, ostrego bólu brzucha czy pojawienie się silnych dolegliwości otrzewnowych (np. tkliwość palpacyjna powłok brzusznych), może stanowić informację, jakoby torbiel uległa pęknięciu i niezbędna jest natychmiastowa interwencja chirurgiczna.
Leczenie
Leczenie torbieli dermalnej jest zwykle przeprowadzane na drodze chirurgicznego usunięcia powstałej struktury. Zabieg odbywa się na drodze metody laparoskopowej i w większości przypadków dotyczy torbieli prowadzących do pojawienia się problemów współwystępujących. Przykładami takowych zmian mogą być: stany zapalne otrzewnej, skręty szypuły torbieli, martwica przydatków, ropne zmiany zapalne torbieli, a także nadmierny rozrost wymagający usunięcia całego jajnika. Warto też wspomnieć, że torbiele skórzaste mogą stanowić podłoże do rozwoju nowotworu płaskonabłonkowego.
Czym jest torbiel krwotoczna?
Kolejną zmianą o charakterze torbieli jest jej postać krwotoczna, która zwykle może powstawać w momencie tworzenia się pęcherzyka Graafa lub ciałka żółtego. Każda ze struktur charakteryzuje się niezwykle dobrym unaczynieniem, co powoduje przenikanie naczyń do ich światła. Niestety zbyt mała trwałość i wytrzymałość wspomnianych struktur krwionośnych skutkuje zwiększoną szansą ich zniszczenia, czego konsekwencją jest przenikanie zawartości do wspomnianego pęcherzyka lub ciała żółtego.
Objawy
Torbiel krwotoczna przez długi czas pozostaje zmianą bezobjawową i nie dającą tak naprawdę o sobie znać. Pierwsze symptomy, które mogą wskazywać na obecność ewentualnej patologii, pojawiają się dopiero, gdy torbiel osiąga duże rozmiary, i co za tym idzie, dochodzi do zwiększenia ilości produkowanej krwi. Gdy dojdzie do takowej sytuacji, pacjentki zwykle zaczynają zgłaszać obecność silnych dolegliwości bólowych w okolicach podbrzusza, a także wyraźny dyskomfort w jamie brzusznej. W przypadku tego drugiego, zwykle mamy do czynienia z trudnymi do opanowania nudnościami bądź wymiotami.
Leczenie torbieli krwotocznych
Terapia krwotocznych torbieli jest dość umowną kwestią ze względu na sam proces rozwoju obecnych struktur. W większości przypadków leczenie jest niewymagane, co jest uwarunkowane faktem, iż torbiel ulega samoistnemu wchłonięciu przez organizm. Równie często wskazuje się też na współwystępowanie torbieli w okresie ciąży. Warto jednak zaznaczyć, że patologicznie zmienione pęcherzyki w żaden sposób nie prowadzą do upośledzenia procesu zapłodnienia czy implantacji zarodka. W sytuacji, gdy długotrwała obserwacja nie potwierdza stopniowego zaniku torbieli, warto pomyśleć o wdrożeniu środków farmakologicznych. Farmakoterapia jest ukierunkowana na ograniczenie pracy jajników, głównie poprzez zahamowanie procesu folikulogenezy.
W momencie, gdy powyższe sposoby zawodzą, należy pomyśleć o rozpoczęciu leczenia chirurgicznego. Operacje są wskazane przede wszystkim dla kobiet, u których stwierdzono torbiele o rozmiarach przekraczających 4 cm wielkości. W takich sytuacjach pęknięcie torbieli jest znacznie bardziej prawdopodobne niż w pozostałych przypadkach. Najczęściej wybieraną techniką jest zabieg bazujący na metodzie laparoskopowej, ze względu na fakt, że zdrowa tkanka jajników pozostaje całkowicie nienaruszona. W niektórych przypadkach lekarze mogą decydować się na otwarcie jamy brzusznej i dopiero wtedy na pozbycie się patologicznej torbieli. Taki model leczenia jest zazwyczaj wybierany wtedy, gdy dochodzi do pęknięcia torbieli, a zawarta w niej krew przedostaje się do jamy brzusznej. Przemieszczenie się patologicznych treści może poskutkować zapaleniem otrzewnej bądź poważnym zagrożeniem życia.
Przyczyny torbieli pęcherzykowej
Torbiele pęcherzykowe stanowią idealne odzwierciedlenie zaburzeń hormonalnych, które właśnie mają miejsce we wnętrzu kobiecego organizmu. W przypadku torbieli o postaci pęcherzyków, zazwyczaj tworzą się w środku jajników, rzadko przyjmują postać narośli zewnętrznych. Co więcej, mogą rozwijać się w postaci samodzielnych struktur lub swoistych skupisk. Mogą też rozwijać się bilateralnie, czemu towarzyszy zwykle upośledzenie funkcjonalności jajników, a także doprowadzić do wyraźnego upośledzenia płodności. Oprócz nieprawidłowości hormonalnych, lekarze często wskazują na nadmierny stres, nieregularne miesiączkowanie lub zbyt dużą ilość tkanki tłuszczowej, jako czynniki zwiększające prawdopodobieństwo rozwoju torbieli pęcherzykowych.
Jakie objawy?
Torbiele pęcherzykowe, podobnie jak i inne rodzaje tych patologicznych struktur, w większości przypadków charakteryzuje niemy obraz kliniczny oraz brak jakichkolwiek symptomów przez dłuższy czas. Torbiel przez większość czasu może pozostawać niewykryta, nie dając żadnych objawów wskazujących na jej obecność. Zaostrzenie obrazu klinicznego pacjentki następuje w momencie wzrostu rozmiarów narośli, co zwykle prowadzi do nacisku na sąsiadujące struktury oraz rozwój poniższych zmian:
- silne dolegliwości bólowe w okolicach podbrzusza;
- ból w obrębie patologicznie zmienionych jajników;
- współwystępujący ból podczas oddawania moczu lub parcia na pęcherz, który pojawia się w momencie, gdy zmiany obejmują część układu moczowego;
- objawy wskazujące na dyskomfort wewnątrz jamy brzusznej, np. nudności, wymioty, wzdęcia;
- skręty lub pęknięcia torbieli prowadzące do stanów zapalnych otrzewnej i znacznego pogorszenia stanu zdrowia.
Warto też dodać, iż torbiele skutkują dużą ilością powikłań, które często są o wiele bardziej niebezpieczne niż ich przyczyna. Niekiedy pęknięcie pojedynczej torbieli może skutkować dużą utratą krwi. Trudny do zahamowania krwotok jest natomiast "fundamentem" do rozwinięcia się szeregu innych problemów, jak np. tachykardii, bladości skóry, niekontrolowanej i nadmiernej potliwości, ograniczenia kontaktu z pacjentką, a także znacznego osłabienia. Do innych powikłań z tytułu torbieli pęcherzykowych zaliczamy: skręcenia szypuły jajników lub rozwinięcie się ropni jajników.
Diagnostyka oraz leczenie
Diagnoza obecności torbieli jest zazwyczaj efektem przypadku i często stanowi "dodatkowe odkrycie" podczas badania zupełnie innych struktur. Najczęściej stosowaną metodą diagnostyczną jest oczywiście badanie ultrasonograficzne, które oprócz dużej rzetelności i wiarygodności wyników, pozwala też na bieżąco określać postępy terapii i aktualny stan pacjentki.
Ze względu na fakt, że torbiele prowadzą do znacznego zaburzenia gospodarki hormonalnej kobiet, pierwsza forma terapii odbywa się poprzez stosowanie środków antykoncepcyjnych. Farmakoterapia ma tutaj na celu przywrócenie upośledzonej równowagi hormonów, ale warto też wspomnieć o roli profilaktycznej. Leczenie farmakologiczne pozwala w prosty sposób na ograniczenie powstawania nowych zmian. Oczywiście nie sposób też zapomnieć o interwencjach chirurgicznych, które są przeznaczone dla kobiet borykających się z obecnością dużych zmian torbielowatych. W tym celu wykorzystywane są zabiegi bazujące na technikach laparoskopowych, które wykazują niezwykłą skuteczność w procesie usuwania patologicznie zmienionych struktur układu rozrodczego kobiet.
