Zielona kawa – charakterystyka
Kawa jest produktem powszechnie spożywanym na całym świecie, nie powinna jednak być stosowana bez ograniczeń ze względu na potencjalnie negatywne oddziaływanie np. kofeiny na organizm człowieka. Okazuje się jednak, że napój ten stanowi także źródło korzystnych dla zdrowia substancji wpływających na wartość ciśnienia tętniczego, parametry gospodarki węglowodanowej oraz redukcję ryzyka występowania cukrzycy typu 2. Szczególnie bogate w składniki o działaniu przeciwutleniającym są zielone nieprażone ziarna kawy. Za korzystne właściwości odpowiedzialne są polifenole, głównie kwas chlorogenowy.
Zielona kawa – wartości odżywcze
Zielona kawa zawiera w swoim składzie:
– białka 13%,
– węglowodany 40%,
– kwasy tłuszczowe 7–17%,
– woda 13%,
– kwasy organiczne,
– witaminy, głównie: B2, B3, B5, B6, E i kwas foliowy,
– składniki mineralne 4%: wapń, potas, magnez i fosfor, w mniejszych ilościach żelazo, sód, cynk, miedź, kobalt, nikiel, mangan, chrom, fluor i jod,
– polifenole 6–10%: kwas chlorogenowy, kawowy i ferulowy.
Zielona kawa znacznie różni się smakiem od czarnej odpowiedniczki. Charakteryzuje się słabszym aromatem i specyficznym smakiem, niekoniecznie preferowanym przez wszystkich konsumentów. Za walory smakowo-zapachowe odpowiedzialne są związki lotne m.in. aldehydy, ketony, alkohole, fenole i tiole. Związki te łatwo ulegają utlenianiu. Można dodawać do zielonej kawy mleko oraz przyprawy typu cynamon lub kardamon, aby poprawić walory smakowo-zapachowe.
Żeby nie stracić jej unikalnych właściwości, należy zaparzać nasiona w wodzie o temperaturze ok. 90°C. Zbyt wysoka temperatura wody wpływa zarówno na obniżenie zawartości i aktywności składników prozdrowotnych, jak również pogarsza smak naparu.
Kwas chlorogenowy zmniejsza wchłanianie glukozy z jelit nawet o 80%. Efektem działania tej substancji jest obniżenie indeksu glikemicznego pożywienia oraz w konsekwencji niższe stężenie cukru we krwi. Badanie Murase i wsp. wykazało nawet 40% obniżenie stężenia glukozy po podaniu 1% ekstraktu. Nawet niższe dawki na poziomie 0,3% zdecydowanie poprawiają insulinooporność. Pham i wsp. odnotowali obniżenie wskaźnika HOMA-IR. Stosowany jest on do określania stopnia insulinooporności. Najlepsze efekty zaobserwowano wśród osób z współistniejącą otyłością. Dodatkowo efekt jest największy we wczesnej fazie, co sugeruje, że kwas chlorogenowy wpływa tylko na wczesną reakcję organizm na spożytą glukozę. Podejrzewa się również, że kofeina może zmniejszać insulinooporność i poprawiać tolerancję glukozy.
Mechanizm obniżania poziomu glukozy opiera się na zmniejszeniu wchłaniania jelitowego przez zahamowanie transporterów glukozy. Wpływ na metabolizm węglowodanów to także hamowanie aktywności dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej.
Zielona kawa – wpływ na ciśnienie krwi
Zielona kawa stanowi źródło kwasu kawoilochinowego. Związek ten wykazuje działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi). Ulega on rozpadowi do kwasu felurowego oraz kawowego. Ekstrakty z zielonej kawy pozytywnie oddziałują na stan naczyń krwionośnych, m.in. ze względu na regulację wydzielania tlenku azotu. Revuelto-Inieste i wsp. już po 14 dniach stosowania naparu z zielonej kawy odnotowali istotny spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
Mechanizm obniżania ciśnienia krwi polega na zmniejszeniu wydzielania kortyzolu na drodze zahamowania działania enzymu 11bHSD1. Zbyt wysokie stężenie tego składnika powoduje podwyższenie ilości tlenku azotu, co wpływa na wzrost ciśnienia.
Zielona kawa – wpływ na odchudzanie
Zielona kawa może zostać zaliczona do termogeników. Powoduje zwiększenie tempa przemiany materii i przez to temperatury ciała. Następuje wtedy wzrost metabolizmu tłuszczowego. Wykazano również, że zielona kawa zmniejsza apetyt oraz działa energetyzująco. Zielona kawa reguluje poziom glikemii i spowalnia wchłanianie glukozy.
Zielona kawa – działanie antynowotworowe
Zielona kawa charakteryzuje się silnym potencjałem antyoksydacyjnym, co wspomaga usuwanie wolnych rodników z organizmu. Wysoki wskaźnik ORAC mówiący o zdolności do pochłaniania reaktywnych form tlenu to zdolność do opóźniania starzenia się organizmu oraz degeneracji komórek. Szczególnie zauważono zdolność do hamowania rozwoju raka wątroby.
Zielona kawa – działania niepożądane
Zalecana dzienna dawka zielonej kawy to 80–200 mg. Stosowanie zielonej kawy nie powoduje skutków ubocznych. Wyjątek stanowią megadawki (> 2 g/dzień), co może podnosić poziom homocysteiny i przez to zwiększać ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Ze względu na zawartość kofeiny spożycie tego napoju powinny ograniczyć kobiety w ciąży, dzieci oraz osoby z wrażliwym przewodem pokarmowym.
Zielona kawa może regulować gospodarkę węglowodanową organizmu, obniżać ciśnienie krwi oraz działać wspomagająco w procesie odchudzania.
mgr Karolina Bednarowicz
Dietetyk, specjalista ds. suplementacji
Bibliografia
Bravi F. et al., Coffee drinking and hepatocellular carcinoma risk: a meta-analysis, „Hepatology” 2009, 46(2), 430–435.
Dymkowska-Malesa M., Walczak Z., Suplementacja w sporcie, „Nowiny Lekarskie” 2011, 80(3), 199–204.
Murase T. et al., Coffee polyphenols suppress diet-induced body fat accumulation by downregulating SREBP-1c and related molecules in C57BL/6J mice, „American Journal of Physiology-Endocrinology and Metabolism” 2011, 300(1), 122–133.
Pastusiak K. et al.: Zielona kawa a parametry gospodarki węglowodanowej oraz wartości ciśnienia tętniczego, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2016, 7(4), 170–175.
Pham N.M. et al., Coffee and green tea consumption is associated with insulin resistance in Japanese adults, „Metabolism – Clinical and Experimental” 2014, 63(3), 400−408.
Revuelta-Iniesta R., Al-Dujail E., Consumption of green coffee reduces blood pressure and body composition by influencing 11b-HSD1 enzyme activity in healthy individuals: a pilot crossover study using green and black coffee, „BioMed Research International” 2014(8), 482704.
Song S.J., Choi S., Park T., Decaffeinated green caffee bean extract attenuates diet-inducted obesity and insulin resistance in mice, „Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine” 2014, 718379.
Kuzak E., Skład chemiczny ziarna kawy, cie-kawa.pl/sklad-chemiczny-ziarna-kawy,Sklad-chemiczny-ziarna-kawy (26.01.2018).
Płuciennik P., Zielona kawa: parzenie zielonej kawy, czajnikowy.com.pl/zielona-kawa-parzenie-zielonej-kawy (26.01.2018).
Zielona kawa – właściwości, opinie, odchudzanie, exitdoor.pl/zdrowie-i-uroda/zielona-kawa-cala-prawda-skladniku-diety (26.01.2018).
Skład chemiczny kawy, food-info.net/pl/products/coffee/chemistry.htm (26.01.2018).
Zielona kawa – fakty i mity, taktojak.pl/zielona-kawa-fakty-i-mity (26.01.2018).
